Neighbourhood Groups (NHGs)

Kudumbashree is essentially a community network that covers the entire State of Kerala. It consist of a three tier structure with Neighbourhood Groups (NHGs) as primary level units, Area Development Societies (ADS) at the ward level, and Community Development Societies (CDS) at the local government level. It is arguably one of the largest women’s networks in the world. While the community network is formed around the central themes of poverty eradication and women empowerment, its main features include democratic leadership, and support structures formed from the ‘Kudumbashree family’.

Neighbourhood Groups (NHGs) are the primary units of the Kudumbashree community organisation. Ten to twenty women from a neighbourhood form a NHG. The membership, structure, and functions of the NHGs are bound by the byelaws of Kudumbashree CDS.

Membership

Membership is open to all adult women, and limited to a single membership per household. If a woman leaves the NHG, another woman from the family can be given membership. Even though membership is limited to one woman per family, other women can also participate in the discussions held at the NHG; they can also attend the training and development programmes that the NHG or ADS organises.

All the poor families are to be members of the NHG formed in that neighbourhood; the economic state of families – whether they are poor or not – is decided based on the standards that the government fixes from time to time.

While membership is open to women of all families, the benefits under government programmes or programmes of other agencies including financial assistance meant for poor families and families belonging to Scheduled Castes (SC) and Scheduled Tribes (ST) are limited to women from families belonging to these categories. Women whose families have come out of Below-Poverty-Line (BPL) status after taking membership can continue with the membership. Special NHGs can be formed for the people with impaired speech and hearing, visually challenged persons, physically or mentally challenged persons, people who have been tested HIV positive (or AIDS affected), and destitute families. These NHGs are to be formed with the permission of the government and once formed, will enjoy the same status as any NHG.

Special NHGs can be formed for Scheduled Tribe (ST) communities. If necessary, special ADS covering such special NHGs can also be formed with the permission of the State Mission. Special NHGs can also be formed for mothers of mentally-challenged children or those living with people with special needs. Women Self-Help Groups formed under central and State government schemes such as Swarnajayanti Gram Swarozgar Yojana (SGSY) are accorded the same status as that of NHGs under the Kudumbashree community network and affiliated to the CDS subject to the following conditions.

1. Such groups agree to abide by the Kudumbashree byelaws.
2. The groups democratically elect their Executive Committees.
3. The groups open bank accounts before applying for affiliation.
4. The groups agree to accept the leadership of local governments.
5. The groups accept the right and authority of the local governments and CDS in examining the utilisation of the funds that the local governments or CDS allot to the groups. 
    

Activity groups for taking up economic/ business activities are formed by drawing in members from one or more NHGs; these members will continue to hold their memberships in the respective NHGs and continue to function as other members of the NHGs. The activity groups, however, can claim support under eligible programmes including subsidies.

Membership is given to any woman from the neighbourhood desiring membership in a NHG subject to agreeing to work with the NHG, accepting the byelaws. Once a woman gets membership, she signs in the Membership Register of the NHG.

NHG Structure

The NHG general body includes all its members. NHG elects a five members Executive Committee consisting of the following positions.

1. President
2. Secretary
3. Livelihood Sub-committee Convenor
4. Social Development Sub-committee Convenor
5. Infrastructure Development Sub-committee Convenor
    

Every NHG elects its Executive Committee in special ‘election general body meeting’ in which only members can participate. Either president or secretary of an NHG has to be compulsorily a member of a poor (BPL) family. Members from APL families can assume both the roles only in case of absence of members from BPL families. Eligibility for election to the position of president and secretary is limited to two consecutive terms. NHG – Functions

The NHGs in the community network performs all the functions of typical Self-Help Groups (SHG) such as conducting regular meetings, running a thrift and credit programme, and maintaining records and books of accounts. In addition, NHGs have development functions for which they work closely with the local governments. Participation in Gram Sabha meetings and other development related meetings is important to them. They also facilitate social audit at the Gram Sabha level. See Annexure 1 for a list of NHG functions.

Weekly Meetings

In the meeting which decided on the formation of a neighbourhood groups, decisions are taken on the day and time for weekly meetings. NHGs are expected to hold the weekly meetings at the houses of members in rotation. All members are to attend meetings regularly; even though a quorum of 75% attendance has been fixed for meetings, 100% attendance is expected.

Thrift and Credit

In the weekly meetings, members deposit the pre-fixed thrift amount with the secretary and get the corresponding figure entered in the passbook and signed. NHG can issue small loans from the group’s savings to its members as per requirement. All decisions are to be taken by consensus or through majority support. All loans are subject to decision of the NHG.

The weekly thrift amount for members is fixed as equal to the weekly savings that the poorest member of the NHG can afford to make. Even though this is the general rule, NHGs may decide to allow reasonable levels of variation in the weekly thrift amount among members. Members who do not have source for savings at all are exempted from weekly savings. However, the exemption is not applicable for membership fee. In the case of those who have been exempted from weekly savings, their exemption does not prevent them from availing subsidies, financial assistance, and other support provided by the government and other agencies.

Once an NHG is formed, it works for three months with regular meetings and savings by members before it starts internal lending. Loans are approved by consensus or majority decision by the group after examining the demands by members put forward in weekly meetings. It is the prerogative of the group to decide on priority. NHG charges interest on loans at rates decided by the group.

Members are expected to keep high level of discipline in repaying their loans in installments as fixed by the NHG. In case of default in repayment, the NHG could resort to the following methods.

• ——► Motivating the members to make repayment; CDS members may visit the group to discuss the matter.
• ——► Charging penal interest from defaulters.
• ——► Effecting repayment from the defaulting member’s savings.
• ——► Legal steps

Bank Linkage

NHGs initiate steps to establish bank linkage on completing six months of functioning with regular meetings and savings. The NHGs undergo grading to qualify for bank linkage. Once an NHG is linked with banks, it can avail loan and use the funds to lend to its members. For loans extended to members out of bank loans, repayment terms are fixed based on the repayment requirements of the bank.

Funds

NHGs have own working fund generated from entry fee, membership fee, monthly subscription, interest on internal lending, penal interest, donations, and grants. All the funds are included in the accounts of the NHG and money is kept in the bank account.

അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ(എൻ.എച്ച്.ജി)
കുടുംബശ്രീ ത്രിതല സംഘടനാ സംവിധാനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഘടകമാണ് അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ.  ഓരോ ജനവാസ പ്രദേശത്തെയും 10 മുതൽ 20 വരെ സ്ത്രീകളുടെ കൂട്ടായ്മയാണ് കുടുംബശ്രീ അയൽക്കൂട്ടം. കുടുംബശ്രീയുടെ പ്രധാന ലക്ഷ്യമായ ദാരിദ്ര്യലഘൂകരണവും തുടർന്നുള്ള ദാരിദ്ര്യ നിർമാർജനവും നേടുന്നതിനുള്ള പ്രധാനപ്പെട്ട നൂതന ഉപാധിയാണ് അയൽക്കൂട്ടം. കുടുംബശ്രീ സി.ഡി.എസുകളുടെ ബൈലോ പ്രകാരമാണ് അയൽക്കൂട്ടങ്ങളുടെ ഘടന, അംഗത്വം, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ നടക്കുന്നത്.

അംഗത്വം (മെമ്പർഷിപ്പ്)
പ്രായപൂർത്തിയായ എല്ലാ വനിതകൾക്കും കുടുംബശ്രീ അംഗത്വമെടുക്കാവുന്നതാണ്. ഒരു കുടുംബത്തിൽ ഒരു വനിതയ്ക്കാണ് കുടുംബശ്രീയിൽ അംഗമാകാൻ കഴിയുക. എന്തെങ്കിലും കാരണത്താൽ ഒരു അംഗത്തിന് അയൽക്കൂട്ടത്തിൽ നിന്നും പിരിഞ്ഞ് പോകേണ്ടതായി വന്നാൽ, അതേ കുടുംബത്തിലെ മറ്റൊരംഗത്തിന് അയൽക്കൂട്ടത്തിൽ അംഗത്വം നൽകാവുന്നതാണ്. ഒരു കുടുംബത്തിലെ ഒരംഗം എന്ന നിലയിൽ അംഗത്വം പരിമിതപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും അതേ കുടുംബത്തിലെ മറ്റ് വനിതകൾക്കും അയൽക്കൂട്ട ചർച്ചകളിൽ പങ്കെടുക്കാവുന്നതാണ്. കൂടാതെ അവർക്ക് അയൽക്കൂട്ടവും, എ.ഡി.എസും നടത്തുന്ന പരിശീലന, വികസന പരിപാടികളിൽ പങ്കെടുക്കാം.

ഓരോ അയൽക്കൂട്ട പരിധിയിലെയും ദാരിദ്ര്യ കുടുംബത്തിലെ വനിതകൾ അതത് അയൽക്കൂട്ടത്തിലെ അംഗങ്ങളായിരിക്കണം. കാലാകാലങ്ങളിൽ അതത് സർക്കാരുകൾ നിശ്ചയിക്കുന്ന മാനദണ്ഡങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലായിരിക്കും ദരിദ്ര കുടുംബങ്ങൾ നിശ്ചയിക്കപ്പെടുന്നത്. എല്ലാ കുടുംബങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള വനിതകൾക്കും അംഗത്വത്തിന് അവസരമുണ്ടെങ്കിൽ കൂടിയും സർക്കാരിന്റെയും മറ്റു ഏജൻസികളുടെ പദ്ധതിയിൽ നിന്നുമുള്ള നേട്ടങ്ങൾക്കും സാമ്പത്തിക സഹായങ്ങൾക്കും അർഹരാവുന്നത് ദരിദ്ര കുടുംബങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരും എസ്.സി/എസ്.ടി കമ്മ്യൂണിറ്റിയിലും ഉൾപ്പെടുന്ന വനിതകളാണ്. അംഗത്വം നേടിയതിന് ശേഷം ദാരിദ്ര്യ രേഖയ്ക്ക് മുകളിലായി ജീവിതം മെച്ചപ്പെട്ടവർക്ക് അംഗത്വം തുടരാവുന്നതാണ്. അന്ധരായവർക്കും മാനസിക വെല്ലുവിളി നേരിടുന്നവർക്കും, എച്ച്.ഐ.വി ബാധിതർക്കും, അഗതി കുടുംബങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നവർക്കായി പ്രത്യേക അയൽക്കൂട്ടം രൂപീകരിക്കാവുന്നതാണ്. ഇത്തരം അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ സർക്കാരിന്റെ അനുമതിയോടു കൂടി രൂപീകരിക്കേണ്ടവയാണ്. ഒരിക്കൽ രൂപീകരിച്ചാൽ അത്തരം അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾക്ക് സാധാരണ അയൽക്കൂട്ടത്തിന്റെ അംഗീകാരം ലഭിക്കുന്നതാണ്.

പട്ടികവർഗ വിഭാഗങ്ങൾക്കായി പ്രത്യേക അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ രൂപീകരിക്കാവുന്നതാണ്. ആവശ്യമെങ്കിൽ സംസ്ഥാന മിഷന്റെ അനുമതിയോടെ പ്രത്യേക എ.ഡി.എസുകളും രൂപീകരിക്കാവുന്നതാണ്. ഇതുകൂടാതെ മാനസിക വെല്ലുവിളികൾ നേരിടുന്ന കുട്ടികളുടെ അമ്മമാരെ ഉൾപ്പെടുത്തിയോ അല്ലെങ്കിൽ അതുപോലുള്ള മറ്റ് പ്രത്യേക സഹായങ്ങൾ ആവശ്യമായി വരുന്ന പ്രത്യേക അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കാവുന്നതാണ്. കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾക്ക് കീഴിലുള്ള സ്വർണജയന്തി ഗ്രാമ സ്വരോസ്ഗർ (എസ്.ജി.എസ്.വൈ) പോലുള്ള വനിതാ സ്വയംസഹായ സംഘങ്ങൾക്കും കുടുംബശ്രീ സി.ഡി.എസുകൾക്ക് കീഴിൽ താഴെ പറയുന്ന വ്യവസ്ഥകളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ പോലെ പ്രവർത്തിക്കാവുന്നതാണ്.
1. ഇത്തരം സംഘങ്ങൾ കുടുംബശ്രീയുടെ ബൈലോ അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥരാണ്.
2. ഈ സംഘങ്ങൾ ജനാധിപത്യപരമായിട്ടാണ് എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റികളെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്.
3. അംഗീകാരം നേടുന്നത് മുന്നോടിയായി ഇവർ ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടുകൾ തുറന്നിരിക്കണം.
4. ഇത്തരം സംഘങ്ങൾ തദ്ദേശഭരണങ്ങളുടെ നേതൃത്വത്തെ അംഗീകരിക്കണം.
5. ഇത്തരം സംഘങ്ങൾക്കായി പ്രാദേശിക സർക്കാരുകളോ, സി.ഡി.എസുകളോ അനുവദിക്കുന്ന ഫണ്ടുകളുടെ വിനിയോഗം പരിശോധിക്കാനുള്ള അധികാരത്തെ സംഘങ്ങൾ അംഗീകരിക്കണം.

സാമ്പത്തിക/വ്യാവസായിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഏറ്റെടുക്കാൻ താൽപര്യമുള്ള പ്രവർത്തന ഗ്രൂപ്പുകളെ ഒന്നോ അതിൽ കൂടുതലോ അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിൽ നിന്ന് തെരഞ്ഞെടുത്ത് രൂപീകരിക്കാവുന്നതാണ്. ഇത്തരം അംഗങ്ങൾ അവരുടെ അതത് അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിലെ അംഗത്വം നിലനിർത്തുന്നതിനോടൊപ്പം മറ്റു അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിലും അംഗങ്ങളായി പ്രവർത്തിക്കാവുന്നതാണ്. പ്രവർത്തക സംഘത്തിന് അർഹതയുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾ സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിനായി സബ്സിഡി തുടങ്ങിയ ധനസഹായം ആരായാവുന്നതാണ്.

കുടുംബശ്രീയുടെ ബൈലോ അനുസരിച്ച് അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ സന്നദ്ധത കാണിക്കുന്ന ഏത് വനിതയ്‌ക്കും കുടുംബശ്രീയിൽ അംഗത്വം നൽകാവുന്നതാണ്. ഒരാൾക്ക് ഒരിക്കൽ മെമ്പർഷിപ്പ് ലഭിക്കുമ്പോൾ തന്നെ അയൽക്കൂട്ടത്തിന്റെ അംഗത്വ രജിസ്റ്ററിൽ ഒപ്പ് വയ്ക്കേണ്ടതാണ്.

അയൽക്കൂട്ട ഘടന
എല്ലാ അംഗങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നതാണ് അയൽക്കൂട്ട ജനറൽ ബോഡി. അയൽക്കൂട്ടം അഞ്ചംഗ എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയിൽ പ്രസിഡന്റ്, സെക്രട്ടറി, വരുമാനദായക വോളണ്ടിയർ, ആരോഗ്യ വോളണ്ടിയർ, അടിസ്ഥാന സൗകര്യ വോളണ്ടിയർ എന്നിവരുണ്ടാകും. അംഗങ്ങൾ മാത്രം പങ്കെടുത്തുകൊണ്ട് നടത്തുന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ജനറൽ ബോഡി മീറ്റിങ്ങിലൂടെ ഇവർ എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിലെ സെക്രട്ടറി അല്ലെങ്കിൽ പ്രസിഡന്റ് നിർബന്ധമായും ദാരിദ്ര്യരേഖയ്ക്ക് താഴെയുള്ള കുടുംബത്തിലെ അംഗമായിരിക്കണം. ദാരിദ്ര്യ രേഖയിൽ താഴെയുള്ള അംഗത്തിന്റെ അഭാവത്തിൽ മാത്രം ദാരിദ്ര്യരേഖയ്ക്ക് മുകളിലുള്ള കുടുംബത്തിലെ അംഗങ്ങൾക്ക് സെക്രട്ടറിയും പ്രസിഡന്റും ആകാവുന്നതാണ്. രണ്ട് തവണയിൽ കൂടുതൽ ഒരാൾക്ക് സെക്രട്ടറിയോ പ്രസിഡന്റോ ആകാൻ സാധ്യമല്ല.

അയൽക്കൂട്ടത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ
സ്വയംസഹായ സംഘങ്ങളെപ്പോലെ തന്നെ നിഷ്ഠയായി മീറ്റിങ്ങുകൾ നടത്തുക, ത്രിഫ്റ്റ് ശേഖരണം, കൃത്യമായി രേഖകളും അക്കൗണ്ട് ബുക്കുകളും സൂക്ഷിക്കുക എന്നിങ്ങനെ എല്ലാ പ്രവർത്തനങ്ങളും അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിൽ നടക്കുന്നുണ്ട്. തദ്ദേശഭരണവുമായി ചേർന്ന് വികസന പ്രവർത്തനങ്ങളിലും ഗ്രാമസഭ മീറ്റിങ്ങിലും കൂടാതെ മറ്റ് വികസന പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മീറ്റിങ്ങുകളിലും ഇവർ പങ്കെടുക്കാറുണ്ട്. ഗ്രാമസഭ തലത്തിൽ സാമൂഹ്യ കണക്കെടുപ്പും ഇവർ നടത്താറുണ്ട്.

പ്രതിവാര മീറ്റിങ്ങുകൾ
അയൽക്കൂട്ട രൂപീകരണത്തിൽ തന്നെ പ്രതിവാര മീറ്റിങ്ങിനായുള്ള ദിവസവും സമയവും തീരുമാനിക്കും. ഓരോ അംഗത്തിന്റെ വീട്ടിലും മാറിമാറി യോഗങ്ങൾ കൂടും. എല്ലാ അംഗങ്ങളും കൃത്യമായി യോഗങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കേണ്ടതായിട്ടുണ്ട്. 75 ശതമാനമാണ് ഒരു അംഗത്തിനായി അനുവദിച്ചിട്ടുള്ള ഹാജരെങ്കിലും 100% ഹാജർ അംഗങ്ങൾ ഉറപ്പുവരുത്തേണ്ടതാണ്.

ത്രിഫ്റ്റ്, ക്രെഡിറ്റ്
ഒരു അയൽക്കൂട്ടത്തിലെ സാമ്പത്തികമായി ഏറ്റവും പിന്നാക്കം നിൽക്കുന്ന അംഗത്തിനു പോലും നിഷ് പ്രയാസം നിക്ഷേപിക്കാൻ കഴിയുന്ന തുകയാണ് ത്രിഫ്റ്റ്. ആഴ്ച തോറുമുള്ള അയൽക്കൂട്ട യോഗങ്ങളിൽ അയൽക്കൂട്ടാംഗം പങ്കെടുക്കേണ്ടതാണ്. അയൽക്കൂട്ട യോഗത്തിൽ വച്ച് ഓരോ അംഗവും തങ്ങളുടെ ത്രിഫ്റ്റ് സംഖ്യ അയൽക്കൂട്ട സെക്രട്ടറിയെ നേരിട്ട് ഏൽപ്പിക്കേണ്ടതാണ്. അയൽക്കൂട്ട സെക്രട്ടറിയെക്കൊണ്ട് അപ്പോൾ തന്നെ അംഗത്തിന്റെ പാസ്ബുക്കിൽ ത്രിഫ്റ്റ് സംഖ്യ വരവു വച്ച് വാങ്ങേണ്ടതാണ്. എല്ലാ അംഗങ്ങളുടെയും പാസ് ബുക്കിൽ അവരവരുടെ പ്രതിവാര സമ്പാദ്യം ചേർക്കുന്നതോടൊപ്പം തന്നെ സാമ്പത്തിക രജിസ്റ്ററിൽ അതത് ആഴ്ചയുടെ കോളത്തിൽ അവരവരുടെ ത്രിഫ്റ്റ് തുക സെക്രട്ടറി എഴുതേണ്ടതാണ്. ഇപ്രകാരം ചെയ്യുമ്പോൾ മിനിട്സിൽ യോഗത്തിൽ പങ്കെടുത്ത അംഗത്തിന്റെ പേരും ഒപ്പും കാണുന്ന അതേ ദിവസം തന്നെ ആ അംഗം നൽകിയ ത്രിഫ്റ്റ് സംഖ്യ അംഗത്തിന്റെ പാസ് ബുക്കിൽ കാണുന്നു. സാമ്പത്തിക രജിസ്റ്ററിലും അതേ തീയതിയിൽ അംഗത്തിന്റെ ത്രിഫ്റ്റ് സംഖ്യ കാണുന്നു.

ത്രിഫ്റ്റ് തുക തീരുമാനിക്കുന്നതിനുള്ള പൂർണമായ അധികാരം അയൽക്കൂട്ടത്തിനാണ്. അയൽക്കൂട്ടാംഗങ്ങൾക്ക് ചർച്ച ചെയ്ത് ത്രിഫ്റ്റ് തുക തീരുമാനിക്കാവുന്നതാണ്. അയൽക്കൂട്ടത്തിലെ ഏറ്റവും വരുമാനം കുറഞ്ഞ അംഗത്തിന്റെ ത്രിഫ്റ്റിന് തുല്യമായ വിഹിതം എന്ന നിലയിൽ ആയിരിക്കണം ത്രിഫ്റ്റ് തുക കാണേണ്ടത്.

ഒരു അയൽക്കൂട്ടം രൂപീകൃതമായ ശേഷം മൂന്ന് മാസം കൃത്യമായ മീറ്റിങ്ങുകളും സമ്പാദ്യവും ഉറപ്പുവരുത്തിയ ശേഷം മാത്രമേ ആന്തരിക വായ്പയെടുക്കാൻ സാധിക്കുകയുള്ളൂ. പ്രതിവാര യോഗത്തിൽ അംഗങ്ങൾ ഉന്നയിക്കുന്ന ആവശ്യമനുസരിച്ച് ഭൂരിപക്ഷ അഭിപ്രായ പ്രകാരമാണ് വായ്പ അനുവദിക്കേണ്ടത്. അയൽക്കൂട്ടം തീരുമാനിക്കുന്ന ഒരു നിശ്ചിത തുക വായ്പയുടെ പലിശ ഇനത്തിൽ ഈടാക്കുന്നു. നിശ്ചയിക്കുന്ന തുക അംഗങ്ങൾ മുടക്കമില്ലാതെ അടയ്ക്കേണ്ടതാണ്. കൃത്യമായി തിരിച്ചടയ്ക്കാത്ത അംഗങ്ങളിൽ നിന്ന് തിരിച്ചടപ്പിക്കുന്നതിന് താഴെ പറയുന്ന രീതികളാണ് അനുവർത്തിക്കുന്നത്.
1) സി.ഡി.എസ് മെമ്പർമാർ അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിൽ സന്ദർശനം നടത്തി കാര്യങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യുകയും വായ്പ അടവിൽ മുടക്കം വരുത്തിയ അംഗത്തിനെ തിരിച്ചടവിന് പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യും.
2) വായ്പ തിരിച്ചടയ്ക്കാത്ത അംഗത്തിന് പിഴ ഈടാക്കുന്നു.
3) വായ്പയുടെ തിരിച്ചടവ് അംഗത്തിന്റെ സമ്പാദ്യത്തിൽ നിന്നും എടുക്കുന്നു.
4) നിയമ നടപടികൾ.

ബാങ്ക് ലിങ്കേജ്
കൃത്യമായി പ്രതിവാര കൂടിക്കാഴ്ചയും, സമ്പാദ്യവുമായി ആറ് മാസം പൂർത്തിയാക്കുന്നവർക്ക് ബാങ്ക് ലിങ്കേജ് കൊടുക്കുന്നതിന് അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ മുൻകൈയ്യെടുക്കും. അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ ബാങ്ക് ലിങ്കേജിന് യോഗ്യത നേടാൻ ഗ്രേഡിങ്ങിന് വിധേയമാകുന്നു. അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ ബാങ്കുകളുമായി യോജിച്ചു പ്രവർത്തിക്കാൻ തുടങ്ങിക്കഴിഞ്ഞാൽ അവർക്ക് വായ്പ എടുക്കുവാനും ഫണ്ടുകൾ വഴി അംഗങ്ങൾക്ക് വായ്പ കൊടുക്കുവാനും സാധിക്കും.

ഫണ്ടുകൾ
അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾക്ക് പ്രവേശന ഫീസ്, അംഗത്വ ഫീസ്, പ്രതിമാസ സബ്സ്ക്രിപ്ഷൻ, ആന്തരിക വായ്പ, പിഴപ്പലിശ, സംഭാവന, ഗ്രാന്റുകൾ എന്നിവയിൽ നിന്ന് സ്വന്തമായി ഫണ്ടുകൾ ലഭ്യമാണ്. മേൽപ്പറഞ്ഞ ഫണ്ടുകൾ അയൽക്കൂട്ട അക്കൗണ്ടിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ പണം ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടിൽ സൂക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

Area Development Society (ADS)

Area Development Society (ADS) is the middle tier of the Kudumbashree community organisation. ADS is formed at the ward level of the local governments. There is a one-to-one correspondence between the wards and ADSs except for the tribal ADSs which are formed with special permission of the government.

In a Gram Panchayat, the ward member is the patron of the ADS. Similarly in Municipalities and Municipal Corporations, ward councillors are patrons of the ADSs. In places where ward development committees exist, ADS works as its sub-committee. ADS is not a registered legal entity.

Membership

All the NHGs within the operational boundary of an ADS that are affiliated to the CDS automatically become members of ADS as well. An NHG can have membership in only one ADS; in rare cases where an NHG has members from more than a ward, the NHG decides on which ADS to take membership in.

ADS Structure

ADS from its general body is constituted by the presidents, secretaries, and the three Sub-committee Convenors (concerned with Livelihood, Social development and infrastructure) of all the neighbourhood groups in its operational area.

ADS has an eleven-member Executive Committee elected from its general body. There are three office bearers, elected from among the members of the Executive Committee:

1. ADS chairperson
2. ADS vice chairperson
3. ADS secretary

An individual cannot hold any of the above three positions for more than two consecutive terms. In addition to the eleven members of the Executive Committee, the following ex-officio members are part of the ADS general body and Executive Committee.

The size of the Executive Committee has been limited by bylaw (2021) to 17. The Executive Committee after assuming office decides on the ex-officio members to be included in the committee in the very first meeting itself, so that the latter can start attending the second meeting onwards. The members of the ADS Governing Body shall be divided into 5 sub-committees of approximately equal number of members as follows and each of them shall decide a convener from its respective sub-committee in a prescribed manner. Ex-officio members may also be included in the respective sub-committees. The Micro Finance (MF) Convener should be the Vice Chairperson.

1. Micro Finance Sub-committee
2. Livelihood Sub-committee
3. Social Development Sub-committee
4. Infrastructure development Sub-committee
5. MGNREGS, Gram Sabha Sub-Committee

The Executive Committee also decides on the individual responsibility of members in monitoring and supervising NHGs.

ADS - Functions

Functions of ADS include monitoring of NHGs and providing them support on activities including setting up and running micro enterprises. It works as the mid-tier of the community structure and takes a role in information dissemination. They play a development role as directed by the government as well as local governments. ADSs work closely with local governments at ward level. As Gram Sabha is held at the ward level in Kerala, ADSs have an important role in conducting them.

ADS – Funds

——► ADS has its own fund. ADS is entitled to 25% of the annual subscription charges that the CDS gets from the NHGs.
——► Proceeds from ADS activities such as those relating to Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Scheme (MGNREGS) and any other donations or contributions approved by the CDS add to the ADS’s working fund.
——► ADS keeps its funds in a bank account jointly operated by the chairperson and secretary; all expenses are made subject to the approval of the Executive Committee.

ഏരിയ ഡവലപ്മെന്റ് സൊസൈറ്റി (എ.ഡി.എസ്)
കുടുംബശ്രീ സംഘടനയുടെ മധ്യതലമായ എ.ഡി.എസ് പ്രാദേശിക സർക്കാരുകളുടെ വാർഡ് തലത്തിലാണ് രൂപംകൊള്ളുന്നത്. സർക്കാരിന്റെ പ്രത്യേക അനുമതിയോടു കൂടി രൂപീകൃതമാവുന്ന ആദിവാസി/പട്ടികവർഗ എ.ഡി.എസുകൾ ഒഴികെ മറ്റ് വാർഡുകളും, എ.ഡി.എസുകളും തമ്മിൽ കത്തിടപാട് ഉണ്ട്.

ഒരു ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിൽ എ.ഡി.എസിന്റെ അധികാരി വാർഡ് മെമ്പർ ആയിരിക്കും. അതുപോലെ മുനിസിപ്പാലിറ്റികളിലും മുനിസിപ്പൽ കോർപ്പറേഷനുകളിലും എ.ഡി.എസിന്റെ അധികാരി വാർഡ് കൗൺസിലർമാരായിരിക്കും. വാർഡ് വികസന കമ്മിറ്റികൾ നിലനിൽക്കുന്ന സ്ഥലത്ത് അവയുടെ ഉപ കമ്മിറ്റിയായി എ.ഡി.എസ് പ്രവർത്തിക്കുന്നു. എ.ഡി.എസ് നിയമപരമായി രജിസ്റ്റർ ചെയ്യപ്പെട്ട സ്ഥാപനമല്ല.

അംഗത്വം
എ.ഡി.എസിന്റെ പ്രവർത്തന പരിധിയിൽ വരുന്ന എല്ലാ അയൽക്കൂട്ടങ്ങളും സി.ഡി.എസുമായി ബന്ധിക്കപ്പെടുന്നതോടുകൂടി അവരും എ.ഡി.എസുകളിൽ അംഗങ്ങളാവും. ഒരു അയൽക്കൂട്ടത്തിന് ഒരു എ.ഡി.എസിലെ അംഗത്വം ലഭിക്കും. എന്നാൽ ചില സാഹചര്യങ്ങളിൽ അതായത് ഒന്നിൽക്കൂടുതൽ വാർഡുകളിൽ നിന്നുള്ളവർ ഒരു അയൽക്കൂട്ടത്തിൽ അംഗങ്ങളാണെങ്കിൽ തങ്ങൾ ഏത് എ.ഡി.എസിൽ അംഗത്വം എടുക്കണമെന്നുള്ളത് അവർക്ക് സ്വയം തീരുമാനിക്കാം.  ഒരു പ്രാദേശിക സർക്കാരിനു കീഴിലുള്ള വാർഡിൽ രണ്ട് അയൽക്കൂട്ടമെങ്കിലും ഒരുമിക്കുമ്പോഴാണ് ഒരു എ.ഡി.എസ് രൂപീകരിക്കപ്പെടുന്നത്. ഒരുപക്ഷേ ഒരു വാർഡിൽ ഒരു അയൽക്കൂട്ടമേ ഉള്ളൂ എങ്കിൽ പുതുതായി ഒരു അയൽക്കൂട്ടം രൂപീകരിക്കുന്നത് വരെ തൊട്ടടുത്തുള്ള വാർഡിലായിരിക്കും നിലവിലെ അയൽക്കൂട്ടത്തിന് അംഗത്വം എടുക്കാൻ സാധിക്കുക.

എ.ഡി.എസ് ഘടന
ഓരോ വാർഡിലെയും അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിൽ നിന്ന് പ്രസിഡന്റ്, സെക്രട്ടറി കൂടാതെ മൂന്ന് വോളണ്ടിയർമാർ (വരുമാനദായക വോളണ്ടിയർ, ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസ വോളണ്ടിയർ, അടിസ്ഥാന സൗകര്യ വോളണ്ടിയർ) എന്നിവരെ ഉൾപ്പെടുത്തി എ.ഡി.എസ് ജനറൽ ബോഡി രൂപീകരിക്കുന്നു. അതിൽ നിന്ന് ഏഴ് അംഗ എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയിൽ നിന്ന് മൂന്ന് എ.ഡി.എസ് ഭാരവാഹികളെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നു.
1) എ.ഡി.എസ് ചെയർപേഴ്സൺ
2) എ.ഡി.എസ് വൈസ് ചെയർപേഴ്സൺ  
3) എ.ഡി.എസ് സെക്രട്ടറി

രണ്ട് തവണയിൽ കൂടുതൽ ഒരു വ്യക്തിക്കും എ.ഡി.എസ് ഭാരവാഹികളായിരിക്കുവാൻ സാധിക്കുകയില്ല. എന്നാൽ എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയിലെ ഏഴ് അംഗങ്ങൾക്ക് പുറമെ താഴെപ്പറയുന്ന എക്സ്-ഒഫീഷ്യോ മെമ്പർമാരും എ.ഡി.എസ് ജനറൽ ബോഡിയുടെ ഭാഗമായിരിക്കും.
* ഐ.സി.ഡി.എസ് / അംഗൻവാടി പ്രവർത്തകർ
* സാക്ഷരത പ്രേരക്
* നിലവിലെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റി തീരുമാനിക്കുന്നതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ മുൻ ഭാരവാഹികളായ രണ്ടു പേരെ ജനറൽ ബോഡിയുടെ ഭാഗമായി തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നു.
* വാർഡിലെ ജൂനിയർ പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് നഴ്‌സ്

2008-ലെ ബൈലോ പ്രകാരം എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയിൽ 15 അംഗമെന്ന നിലയിൽ പരിമിതപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റി ചുമതലയേറ്റ ശേഷം ആദ്യ മീറ്റിങ്ങിൽ തന്നെ എക്സ് ഒഫീഷ്യോ അംഗങ്ങളെ കമ്മിറ്റിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തണമെന്ന് തീരുമാനിക്കുന്നു. അതുവഴി രണ്ടാമത്തെ മീറ്റിങ്ങ് മുതൽ അവർക്കും പങ്കെടുക്കാൻ സാധിക്കുന്നു.

എ.ഡി.എസ് എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയിലെ അംഗങ്ങളിൽ നിന്നും മൂന്ന് വോളണ്ടിയേഴ്സിനെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നു.
1) വരുമാനദായക വോളണ്ടിയർ
2) ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസ വോളണ്ടിയർ
3) അടിസ്ഥാന സൗകര്യ വോളണ്ടിയർ
കൂടാതെ അയൽക്കൂട്ടങ്ങളെ നിരീക്ഷിക്കുന്നതിനും വിലയിരുത്തുന്നതിനുമായി വ്യക്തിഗത ചുമതലകളും തീരുമാനിക്കുന്നു.

എ.ഡി.എസ് പ്രവർത്തനങ്ങൾ
അയൽക്കൂട്ടങ്ങളുടെ നിരീക്ഷണവും സൂക്ഷ്മ സംരംഭങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിനും പ്രവർത്തിക്കുന്നതിനുമുള്ള പിന്തുണ നൽകലും എ.ഡി.എസിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്. കൂടാതെ സാമൂഹ്യ ഘടനയുടെ മധ്യവർത്തിയായും വിവരങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിലും എ.ഡി.എസ് മുഖ്യ പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. സർക്കാരും പ്രാദേശിക സർക്കാരും നിർദ്ദേശിക്കുന്നതനുസരിച്ച് വികസന പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ ഭാഗമായും ഇവർ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. വാർഡ് തലത്തിൽ പ്രാദേശിക സർക്കാരുമായി ഏറ്റവും അടുത്ത് പ്രവർത്തിക്കുന്നത് എ.ഡി.എസുകളാണ്.

എ.ഡി.എസ് ഫണ്ടുകൾ
എ.ഡി.എസിന് തനത് ഫണ്ടുകളുണ്ട്. അയൽക്കൂട്ടങ്ങളിൽ നിന്ന് സി.ഡി.എസുകളിൽ ലഭിക്കുന്ന വാർഷിക വരിസംഖ്യയുടെ 25% എ.ഡി.എസിന് അർഹതപ്പെട്ടതാണ്.
* മഹാത്മാഗാന്ധി ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതിയും, സി.ഡി.എസ് അംഗീകരിച്ച മറ്റ് സംഭാവനകളും എ.ഡി.എസിന്റെ പ്രവർത്തന ഫണ്ടിലേക്ക് ഉൾപ്പെടുത്തുന്നു.
* ചെയർപേഴ്സണും സെക്രട്ടറിയും സംയുക്തമായുള്ള ഒരു ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടിലാണ് എ.ഡി.എസ് ഫണ്ടുകൾ സൂക്ഷിക്കുന്നത്. എല്ലാ ചെലവുകളും എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയുടെ അംഗീകാരത്തിന് വിധേയമാണ്.

Auxiliary Group

Kudumbashree Auxiliary group is a platform for young women to address their social issues, livelihood development and culture development at ward level. This group includes young women under the age group of 18 to 40 years and one auxiliary group in a ward would have a maximum of 50 members.

Main Objectives

How to become a Auxiliary group member

Women between the age group of 18 to 40 can join the group. Multiple women from the same family can get membership in this group. Women between the ages of 18 and 40 who are currently members of Kudumbashree NHG do not need to be a separate member of this group.

Group Formation

At least one group should be formed in all wards in the first phase. Maximum number of members in a group will be 50. Multiple groups can be formed if more women are interested. The Kudumbashree Area Development Society will be responsible for group formation. And group formation will be done with the help of trained Resource Persons, Ward Member / Councilor, Residence associations etc.

Group Structure

Each group will have a team leader who is selected from the group members. In addition to the team leader, the following four-member committee will be elected. The term of the office bearers will be one year.

1. Team Member (Finance)
2. Team Member (Co-ordination)
3. Team Member (Social Development)
4. Team Member (Livelihood)

Group leaders will be selected in the first meeting itself. These groups will be registered in Kudumbashree District Mission with the recommendation of the Community Development Society.

Activities of the group

Group meetings will be done twice in a month. The group should open a joint bank account in the name of the team leader and team member (finance). The group will have registers in the prescribed format for recording meeting decisions, fund details and member details. Members should discuss various job opportunities available locally at the group meeting. Once such job opportunities are identified, the local government institutions, Kudumbashree Community Development Society, Area Development Society and the District Mission Livelihood Team should provide the necessary facilitation to reach the opportunity.

Community Development Society (CDS)

Community Development Society (CDS) is the apex body of the three-tier Kudumbashree community organisation. It functions at the local government level, in both rural and urban areas. While typically there is a CDS per local government, there can be more CDSs for urban government institutions with relatively large number of NHGs and ADSs.

Objectives

—►To work towards women empowerment, local economic development, and poverty eradication through the three-tier community organisation consisting of Kudumbashree Neighbourhood Groups (NHGs), Area Development Societies (ADS), and Community Development Society (CDS).
—►To look after the expansion of the NHG network, coordination and monitoring of NHGs and ADSs within the local government area. 
—►To work as a voluntary apex collective for the social, economic, cultural, and intellectual development of Kudumbashree NHGs.
—►To function as a community monitoring agency in the preparation of development plans of the local governments as well as in their implementation and monitoring. 
—►To participate in the activities for strengthening of local self-government institutions and for good governance.
—►To participate in activities relating to strengthening local level planning and for quality improvement. 
—►To take part and provide leadership in development planning in areas such as local economic development, poverty eradication, Women Component Plan (WCP), women empowerment, and good governance. 
—►To plan and implement local development activities for livelihood enhancement in general and poverty eradication and women’s welfare programmes in particular as entrusted by the local self-government institutions. 
—►To provide leadership to NHGs in efficient conduct of thrift and credit programme.
—►To link NHGs with government departments, development agencies of the government, financial institutions and other relevant agencies, help them in availing shares of cooperative institutions, making deposits, and availing credit with the objective of improving the economic independence of the people of the area in general and the NHGs in particular. 
—►To encourage and support NHG members in finding self-employment opportunities and managing initiatives in self-employment. 
—►To provide training to member families for social and economic empowerment.
—►To take up and implement programmes for local economic development. 
—►To engage in activities for ensuring the rights of mentally or physically challenged persons, marginalised sections, and children, and work towards ensuring social justice for them.
 

Membership

In the case of CDS, members are NHGs, and mode of membership is affiliation of the NHG with the CDS. As per the CDS byelaw (2008), every women Neighbourhood Group within the operational area of a CDS, which agrees to ‘abide by the CDS byelaws’, and ‘functions under the auspices of local governments and as per the guidelines of central and State governments and Kudumbashree Mission’ is eligible for affiliation.

The NHG seeking affiliation fills up an ‘affiliation form’ and submits it to CDS through ADS. The NHG is liable to pay an affiliation fee and annual subscription at rates fixed by the State government. NHG gets an ‘affiliation certificate’ on completing the process for affiliation. Each NHG has a unique ‘affiliation number’, which is recorded in the ‘affiliation certificate’. CDS keeps an ‘affiliation register’ with details of affiliated NGOs.

Only the Kudumbashree women NHGs working under the auspices of the local government are eligible for affiliation. Other women Self-Help Groups promoted by any government agency or local self-government institutions should be brought into the Kudumbashree CDS structure before affiliating them.

CDS – Structure

The upper limit for the number of ADSs that can be affiliated to a CDS is 30; when there are 31 or more ADSs, more CDSs are formed. The CDS general body is composed of all the members of the seven-member Executive Committees of all the ADSs within the local government area (or the operational area of the CDS if there are more CDSs).

CDS Executive Committee consists of one representative of every ADS within its area. The number of members in the Executive Committee is equal to the number of ADSs.

Executive Committees of the all the ADSs hold special meetings to elect their representative to the CDS Executive Committee. The Executive Committee of the CDS selects two office bearers – Chairperson and Vice Chairperson. An individual can hold either of these positions only for a maximum of two consecutive terms of three years each.

In addition, the member secretary is the ex-officio member of the Executive Committee. The local government nominates an appropriate official as member secretary as per the directions of the State government. Typically it is the Assistant Secretary of the Gram Panchayat who would be nominated as the CDS member secretary. In places where there is no Assistant Secretary, the Panchayat may nominate Village Extension Officer (VEO) to the post.

Other ex-officio members of the CDS Executive Committee and general body are:

—►Five women ward members / councillors nominated by the local government.

—►Two experience former office bearers of the CDS, selected by the current Executive Committee.

In addition to the two ex-officio members typically selected by the Executive Committee in its first meeting after election, CDS can bring in appropriate officials as invitees to the committee. Each member of the Executive Committee gets the responsibility of an ADS; this is allotted in the first meeting of the committee. Volunteers (for income generation, health and education, and infrastructure) are also selected in the first meeting.

As per the CDS bye-laws, proportionate SC/ST participation is to be ensured in the general bodies and Executive Committees of CDS and ADSs.

CDS – Functions

As the third tier of the community network, CDS has the responsibility to monitor the activities of the NHGs and ADSs affiliated to it. In addition, CDS works as a local government level entity of women and works closely with local governments in development programmes. The role of CDS has been institutionalised in the processes for plan formulation and implementation at the local governments. CDSs have capacity building and awareness building roles; they also have a definite role in women empowerment.

CDS – Funds

Kudumbashree CDS has a working fund of its own. Entry fee/ affiliation fee, annual subscription, donations, grant received from government, the three-tier local government, other organisations, individuals, and financial institutions, earnings from economic activities, and incomes from regular activities are added to the working fund.

CDS keeps its savings account in a nationalised, commercial, or cooperative bank. The account is jointly operated by the chairperson and member secretary subject to approvals and decisions by the Executive Committee.

കമ്മ്യൂണിറ്റി ഡവലപ്മെന്റ് സൊസൈറ്റി (സി.ഡി.എസ്)
കുടുംബശ്രീയുടെ ത്രിതല സംഘടന സംവിധാനത്തിന്റെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന ഘടകമാണ് സി.ഡി.എസ്. നഗര-ഗ്രാമ പ്രദേശങ്ങളിൽ പ്രാദേശിക സർക്കാർ തലത്തിലാണ് സി.ഡി.എസ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. സാധാരണ ഗതിയിൽ ഒരു പ്രാദേശിക സർക്കാരിനു കീഴിൽ ഒരു സി.ഡി.എസ് എന്ന നിലയിലാണെങ്കിലും നഗരസഭകളുടെ കീഴിൽ ഒന്നിലധികം സി.ഡി.എസുകൾ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. ഇവിടെ അയൽക്കൂട്ടത്തിന്റെ എണ്ണവും എ.ഡി.എസിന്റെ എണ്ണവും കൂടുതലായിരിക്കും.

ലക്ഷ്യങ്ങൾ
* സ്ത്രീശാക്തീകരണത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുക, പ്രാദേശിക സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുക, കൂടാതെ കുടുംബശ്രീയുടെ ത്രിതല സംഘടന സംവിധാനത്തിലൂടെ ദാരിദ്ര്യ നിർമാർജനം നടപ്പിലാക്കുക.
* അയൽക്കൂട്ട ശൃംഖലയുടെ വിപുലീകരണം, പ്രാദേശിക സർക്കാരിന് കീഴിലുള്ള അയൽക്കൂട്ടങ്ങളുടെയും എ.ഡി.എസിന്റെയും ഏകോപനവും നിരീക്ഷണവും.
* കുടുംബശ്രീ അയൽക്കൂട്ടങ്ങളുടെ സാമൂഹിക, സാമ്പത്തിക, സാംസ്കാരിക, ബൗദ്ധിക വികസനങ്ങൾക്കായി സ്വമേധയാ സന്നദ്ധ സംഘടനയായി പ്രവർത്തിക്കുക.
* പ്രാദേശിക സർക്കാരുകളുടെ വികസന പദ്ധതികൾ തയ്യാറാക്കാനും അത് നടപ്പിലാക്കാനും നിരീക്ഷിക്കാനും ഒരു കമ്മ്യൂണിറ്റി നിരീക്ഷണ ഏജൻസിയായി പ്രവർത്തിക്കുക.
* തദ്ദേശ സ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ശാക്തീകരണ പ്രവർത്തനങ്ങളിലും, നല്ല ഭരണത്തിനായുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങളിലും പങ്കാളികളാവുക.
* പ്രാദേശികതല ആസൂത്രണം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനും ഗുണനിലവാരം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനും പ്രവർത്തിക്കുക.
* പ്രാദേശിക സാമ്പത്തിക വികസനം, ദാരിദ്ര്യ നിർമാർജനം, വനിതാ പങ്കാളിത്ത പദ്ധതി, വനിതാ ശാക്തീകരണം, മികച്ച ഭരണം എന്നിവ പോലുള്ള വികസന പദ്ധതികളുടെ ഭാഗമാവുകയും നേതൃത്വം നൽകുകയും ചെയ്യുക.
* തദ്ദേശസ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങൾ ചുമതലപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ള ജനങ്ങളുടെ ഉപജീവന മാർഗം മെച്ചപ്പെടുത്തുക, ദാരിദ്ര്യനിർമാർജനം, വനിതാ ക്ഷേമ പദ്ധതികൾ എന്നിവ ആസൂത്രണം ചെയ്യുകയും നടപ്പിലാക്കുകയും ചെയ്യുക.
* അയൽക്കൂട്ടങ്ങളുടെ ത്രിഫ്റ്റ്, വായ്പകൾ പോലുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകുക.
* അയൽക്കൂട്ട അംഗങ്ങളെ സ്വയംതൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ കണ്ടെത്തുന്നതിനും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുക.
* അംഗങ്ങളുടെ കുടുംബങ്ങളെ സാമൂഹ്യ സാമ്പത്തിക ശാക്തീകരണത്തിന് പരിശീലനം നൽകുക.
* പ്രാദേശിക വികസന പദ്ധതികൾ ഏറ്റെടുത്ത് നടപ്പിലാക്കുക.
* മാനസികമായും ശാരീരികമായും വെല്ലുവിളികൾ നേരിടുന്ന വ്യക്തികൾ, പാർശ്വവൽകരിക്കപ്പെട്ട വിഭാഗങ്ങൾ, കുട്ടികൾ തുടങ്ങിയവർക്ക് സാമൂഹ്യനീതി ഉറപ്പാക്കുന്നതിനുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഏർപ്പെടുക.

അംഗത്വം

അംഗത്വം ആഗ്രഹിക്കുന്ന അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ അംഗത്വ ഫോറം പൂരിപ്പിക്കുകയും എ.ഡി.എസ് വഴി സി.ഡി.എസിൽ നൽകുകയും ചെയ്യുന്നു. സംസ്ഥാന സർക്കാർ നിർദ്ദേശിച്ചിരിക്കുന്ന നിരക്കിൽ അംഗത്വ ഫീസും വാർഷിക സബ്സ്ക്രിപ്ഷനും അടയ്ക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥരാണ് അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾ. അംഗത്വ പ്രക്രിയ പൂർത്തീകരിച്ചാൽ അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾക്ക് അംഗത്വ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കിട്ടുന്നതായിരിക്കും. ഓരോ അയൽക്കൂട്ടങ്ങൾക്കും അദ്വിതീയ അംഗത്വ നമ്പർ കാണും. അത് അംഗത്വ സർട്ടിഫിക്കറ്റിൽ റെക്കോർഡ് ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടാകും. അംഗത്വം നേടിയ അയൽക്കൂട്ടങ്ങളുടെ വിവരങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു അംഗത്വ രജിസ്റ്റർ സി.ഡി.എസുകൾ കൈവശം വച്ചിരിക്കും.

തദ്ദേശ സർക്കാരുകൾക്ക് കീഴിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന കുടുംബശ്രീ  അയൽക്കൂട്ടത്തിലെ  സ്ത്രീകൾ മാത്രമാണ് അംഗത്വത്തിന് അർഹർ. മറ്റ് സർക്കാർ ഏജൻസിയോ, തദ്ദേശസ്വയംഭരണ സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങൾ പരിപാലിക്കുന്ന സ്ത്രീ സ്വയംസഹായ ഗ്രൂപ്പുകളെയോ അംഗത്വ പരിധിയിൽ കൊണ്ടുവരുന്നതിന് മുമ്പ് കുടുംബശ്രീ സി.ഡി.എസിനു കീഴിൽ കൊണ്ടുവരണം.

സി.ഡി.എസ് ഘടന

ഒരു സി.ഡി.എസിൽ പരമാവധി മുപ്പത് എ.ഡി.എസുകളെ  ഉൾക്കൊള്ളിക്കാൻ സാധിക്കും. മുപ്പത്തിയൊന്നോ അതിൽ കൂടുതലോ എ.ഡി.എസുകൾ ഉണ്ടെങ്കിൽ പുതിയ സി.ഡി.എസുകൾ രൂപീകരിക്കേണ്ട സാഹചര്യം സംജാതമാകുന്നു. തദ്ദേശ സർക്കാർ പരിധിയിൽ വരുന്ന എ.ഡി.എസുകളിൽ ഉള്ള ഏഴ് അംഗ എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതിയിലുള്ളവരെ ഉൾപ്പെടുത്തിയാണ് സി.ഡി.എസ് ഘടന രൂപീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്.

അതത് പ്രദേശങ്ങളിലെ എല്ലാ എ.ഡി.എസുകളിൽ നിന്നും ഒരു പ്രതിനിധി സി.ഡി.എസ് എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതിയിൽ ഉണ്ടായിരിക്കുന്നതാണ്. എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതിയിലുള്ള അംഗങ്ങളും എ.ഡി.എസിലുള്ള അംഗങ്ങളും തുല്യരാണ്. എല്ലാ എ.ഡി.എസുകളിലെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതികൾ സി.ഡി.എസ് എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതിയിലെ പ്രതിനിധിയെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിന് പ്രത്യേക മീറ്റിംഗുകൾ നടത്തും. സി.ഡി.എസിന്റെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതി ചെയർപേഴ്സൺ, വൈസ് ചെയർപേഴ്സൺ എന്നിങ്ങനെ രണ്ട് ഓഫീസ് അധികാരികളെ തെരഞ്ഞെടുക്കും. ഈ അധികാര സ്ഥാനത്തിൽ ഒരു വ്യക്തിക്ക് രണ്ട് ടേമുകളിൽ മൂന്നു വർഷം വരെ പ്രവർത്തിക്കാം.

ഇതുകൂടാതെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതിയുടെ എക്സ്-ഒഫീഷ്യോ അംഗമായിരിക്കും മെമ്പർ സെക്രട്ടറി. സംസ്ഥാന സർക്കാരിന്റെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം പ്രാദേശിക സർക്കാർ അനുയോജ്യമായ അധികാരിയെ തെരഞ്ഞെടുക്കും. സാധാരണയായി ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിലെ അസി.സെക്രട്ടറി തന്നെയായിരിക്കും സി.ഡി.എസുകളിലെ മെമ്പർ സെക്രട്ടറി. അസിസ്റ്റന്റ് സെക്രട്ടറിയുടെ അഭാവത്തിൽ പഞ്ചായത്ത് വില്ലേജ് എക്സ്റ്റൻഷൻ ഓഫീസറെ പ്രസ്തുത തസ്‌തികയിൽ നിയോഗിക്കും.

സി.ഡി.എസ് എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതിയിലെയും ജനറൽ ബോഡിയിലെയും മറ്റു എക്സ് ഒഫീഷ്യോ അംഗങ്ങളെ ചുവടെ ചേർക്കുന്നു.

* അഞ്ച് വനിതാ വാർഡ് മെമ്പർ/കൗൺസിലർമാർ
* പ്രവൃത്തി പരിചയമുള്ള രണ്ട് മുൻ സി.ഡി.എസ് അധികാരികൾ. (നിലവിലെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റി തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നത് )

എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതി തെരഞ്ഞെടുക്കുന്ന രണ്ട് എക്സ് ഒഫീഷ്യോ അംഗങ്ങളെ കൂടാതെ സി.ഡി.എസിന് സമിതിയിൽ അനുയോജ്യ അധികാരികളെ നിയോഗിക്കാവുന്നതാണ്. സമിതിയുടെ ആദ്യ മീറ്റിങ്ങിൽ നിയോഗിക്കപ്പെടുന്ന എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതിയിലെ ഓരോ അംഗങ്ങൾക്കും ഉത്തരവാദിത്വം ലഭിക്കുന്നതായിരിക്കും. ആദ്യ മീറ്റിങ്ങിൽ തന്നെ വോളണ്ടിയർമാരെ തെരഞ്ഞെടുക്കും.

സി.ഡി.എസ് ബൈലോ പ്രകാരം സി.ഡി.എസുകളിലേയും എ.ഡി.എസുകളിലെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് സമിതിയിൽ തുല്യ ആനുപാതിക എസ്.സി/എസ്.ടി പങ്കാളിത്തം ഉറപ്പുവരുത്തണം.

Thrift and Credit

Thrift and credit programme is the first level entry point for Kudumbashree. Poor women are organised into neighbourhood groups and the first activity initiated is the thrift programme. NHGs start lending to members using the group’s savings. Subsequently, each NHG is graded and once it qualifies, they are eligible for bank linkage. For the loans availed through bank linkage for lending within the groups, Kudumbashree Mission provides a token matching grant to the NHGs.

Poor families need money on a regular basis for a variety of needs. The typical needs can be classified in the following categories.

1. Consumption needs
2. Contingency needs
3. Festival needs
4. Needs for income generation activities

What is meant by thrift and credit is to encourage the poor to save some money from what they use for their regular expenses, and help them to avail small loans from their savings. Every member brings a pre-decided amount (this amount is decided by the group) to the weekly group meetings. The money collected is deposited in a bank in an account jointly operated by the president and secretary of the group. As moths pass, these savings progressively increase to relatively large amounts.

Once a neighbourhood group completed six months of operations with regular meetings and thrift, the group can start internal lending. This means lending small amounts as decided in the group meeting to the needy members. The group decided who would get the loan and how much. The advantage here is that everyone knows everyone else in the group. Therefore, the loans are typically decided in reasonably.

NABARD has developed a 15-point grading system for NHGs; it is transparent and therefore NHGs can work towards eligibility for bank linkage.

At the NHG, the Volunteer in charge of income generation is responsible for the activities relating to micro finance including management of thrift and credit and preparations for bank linkage, and subsequently for maintaining the relationship with the bank. ADSs have a volunteer responsible for micro finance in their Executive Committees. Every CDS has a Sub-Committee on Micro Finance headed by the CDS Vice Chairperson.

The State Mission has a Micro Finance Team headed by a Team Leader. At the district level, Assistant Mission Coordinators lead the micro finance tram.

Roles in Micro Finance

—►NHG: Management of the thrift and credit programme including internal lending and account keeping, grading, bank linkage

—►ADS: Monitoring the thrift and credit programmes of NHGs, facilitation of bank linkage

—►CDS: Monitoring of thrift and credit; facilitating bank linkages; payment of matching grant to bank-linked NHGs; updating management information system

The district mission approves and releases matching grant to CDSs. It is also responsible for liaison with district level review committee of banks. District missions conduct capacity building programmes too.

Liaison with State Level Bankers Committee (SLBC) is the responsibility of the State Mission. State Mission monitors the micro finance programme at the state level through the management information system. It designs programmes and schemes and does capacity building.

State Mission’s Schemes

—►Matching grant: This is an incentive scheme for NHGs that establish bank linkage by qualifying in the grading system. The quantum of grant is linked to the total accumulated savings of the NHGs. The incentive is calculated as Rs 5000 per NHG or 10% of the total savings, whichever is less.

—►Interest subsidy: Under this scheme supported by the Government of Kerala, the State Mission provides 5% interest subsidy on bank loans to NHGs; Joint Liability Groups (JLGs) running enterprises are also eligible for interest subsidy.

—►Education and Campaigns: Mission conducted an accounting and audit campaign in 2009 for improving systems of micro finance across the state. It also conducts education programmes for financial literacy and for improving the management of NHGs.

Responsibility Mapping

CDS bye-laws prescribe the roles and responsibilities of the three tier Kudumbashree community organisation and specify their inter-linkages. The three tiers of the community organisation have distinctive yet complementary responsibilities in the implementation of various Kudumbashree programmes.

Evaluation Committee

Evaluation Committee is formed at the local government level with the president or chairperson of the Local Self-Government Institution as chairperson. CDS chairperson is the secretary of the Evaluation Committee; the CDS member secretary is its convenor. In municipal corporations with more than one CDS, the corporation council decides on the secretary and convenor of the Evaluation Committee.

It is the responsibility of the local government to form the Evaluation Committee along with conducting elections to the CDS Executive Committee.

The Evaluation Committee has the following members; the size of the committee is 25 for rural and 40 for urban local governments.

1. Secretary of the local government
2. CDS chairperson(s)
3. The women ward members/ councillors nominated to the CDS by the local government
4. Department heads and programme heads under the local government
5. Two former CDS office bearers who are ex-officio members of the CDS
6. The three volunteers of the CDS (income generation, health and education, infrastructure)
7. Representatives of financial institutions
8. Chairpersons of Welfare Standing Committee and Development Standing Committee of the local government
9. All the members of the local government Steering Committee (the committee consisting of the chairpersons of all the Standing Committees), and convenors of the five Standing Committees of the CDS (Thrift and Credit, Micro Enterprises, Social Development, Infrastructure, Employment Guarantee Scheme).
    

Evaluation Committee – Roles and Responsibilities

1. Monitoring of CDS Action Plan: Monitoring of implementation of various poverty eradication schemes by the CDS against the CDS action plan and providing support for rectifying deficiencies, course correction, and leadership wherever required. 
2. Strengthening of CDS: Supporting and strengthening CDS as the main agency for planning and implementation of poverty eradication schemes of the local government, government agencies, and quasi-government agencies. The Evaluation Committee is also expected to encourage CDS in democratic decision making and efforts in women empowerment. 
3. Coordination and Back-stopping: Working as the coordinating agency for the action plans in sectors that CDS associates with in local level development programmes within the local government’s jurisdiction. Evaluation Committee is expected to ensure that the services of the officials and resources available within the institutions transferred to the local governments are available to the CDS for programme implementation.
4. Linkages: Helping CDS in accessing the services of experts, techno-economic agencies, and voluntary organisations. 
5. Micro Enterprise Promotion: Supporting CDS in exploring opportunities for promoting micro enterprises for local economic development and in finding market for the products of micro enterprises. 
    

Kudumbashree Mission

Kudumbashree Mission refers to the State Poverty Eradication Mission (SPEM) of the Government of Kerala. It is a registered society under the Travancore Cochin Literary, Scientific and Charitable Societies Act 1955.

Mission Statement of Kudumbashree

‘To eradicate absolute poverty in ten years through concerted community action under the leadership of local governments, by facilitating organisation of poor for combining self-help with demand-led convergence of available services and resources to tackle the multiple dimensions and manifestations of poverty holistically’.

Roles and Functions of the Mission

The Mission looks after the overall implementation of the poverty eradication and women empowerment programme across the State. It provides guidance and direction to the programmes as per the government policy. The Mission takes the lead in ensuring convergence of the community network with local self-government institutions. It also works as the platform for partnerships with government departments at the district and State levels.

The Mission’s functions include the expansion and promotion of the community network. It supports programmes in economic and social empowerment through financial and technical assistance. The mission also works towards enhancing women’s citizenship and agency through women empowerment programmes.

The Mission – Governance and Administration

Governance of the Mission is with the Governing Body chaired by the Minister for Local Self-Government, Government of Kerala. Principal Secretary, Department of Local Self-Government is the vice chairperson and the Executive Director of Kudumbashree Mission is its convenor. The Governing Body has representatives of the three layers of PRIs, different government departments, the State Planning Board, State Women’s Commission, and NABARD as members.

Members of the Governing Body

—►Minister for Local Self-Government, Government of Kerala – Chairperson
—►Principal Secretary, Department of Local Self-Government – Vice Chairperson
—►Representatives of mayors, municipal chairpersons, District Panchayat presidents, Block Panchayat presidents, Gram Panchayat presidents, District Collectors.
—►Secretaries to Government of Kerala, Finance, Local Self-Government, Social Welfare, SC and ST Welfare, Health and Family Welfare, General Education
—►Directors of Panchayat and Urban Affairs
—►Member Secretary, State Planning Board
—►Chief General Manager, National Bank for Agriculture and Rural Development (NABARD)
—►Chairperson, State Women’s Commission
—►Two nominees of the State government

There is an Executive Committee to oversee the Mission’s administration. The Principal Secretary, Department of Local Self-Government is its chairperson and the Executive Director of Kudumbashree Mission is its convenor. The Executive Committee, unlike the Governing Body, consists mainly of officers.

Members of the Executive Committee

—►Principal Secretary, Department of Local Self-Government – Chairperson
—►Director of Panchayats
—►Representative of the Department of Finance
—►Director, Urban Affairs
—►Commissioner for Rural Development
—►Nominee of the State Government
—►Executive Director, Kudumbashree – Convenor

The Mission Structure

The Mission structure consists of the State Mission and 14 District Missions. The State Mission is structured into three divisions – Systems Support, Organisation and Social Development, and Livelihood Development.

District Mission Coordinators head the District Missions; there are Assistant Mission Coordinators under them looking after different thematic areas.

Support Structures

The Mission has different types of community support structures for various programmes ranging from development of community network to enterprise promotion. Members of these support structures are either Kudumbashree members or members of ‘Kudumbashree family’. Kudumbashree Mission selects and mentors these members through different processes including training programmes and practice.

—►Resource Persons (RPs): The primary role of Resource Persons is capacity building at various levels. There are General RPs and Special Focus RPs; Special Focus RPs specialise on thematic areas such as Urban Projects, Gender, and Children. 
—►Training Groups: The Mission has set up Training Groups for providing various training programmes in a range of themes including organisation management and enterprise development.
—►Micro Enterprise Consultants (MEC): MECs are a pool of community professionals trained for providing business development services to micro enterprises.
—►Café Management Team: This is a training enterprise that provides specialist training in catering, hospitality management, and restaurant management. 
—►Kudumbashree Accounts and Audit Service Society (KAASS): KAASS provides accounting and auditing services to Kudumbashree community network.

Kudumbashree Programme Domains

Kudumbashree, with its central objectives of poverty eradication and women empowerment, has three strategic domains in which programmes are formulated and rolled out through the community network. The three programme domains are:

—►Economic Empowerment
—►Social Empowerment
—►Women Empowerment
 

Economic Empowerment

Programmes on the economic Empowerment domain envisage helping the women members and group start and run enterprises. Kudumbashree believes that the spread and growth of such enterprises are critical for local economic development.

The key programmes in Economic Empowerment are:

—►Micro-Finance
—►Collective Farming
—►Livestock Farming
—►Micro Enterprises
—►Market Development
—►Value Chain Based Strategies
—►Collectives and Consortiums

Social Empowerment

Social empowerment programmes focus on inclusion. There are sections of the poor that are left out of the fold of development programmes including those of the Kudumbashree network. There are sections that are even too weak to be part of the community network. Social Empowerment programmes are steps towards ensuring the inclusion of such vulnerable sections. Major programmes are the following.

—►Destitute Identification and Rehabilitation
—►Rehabilitation of Mentally Challenged Persons
—►Children’s Programmes

Women Empowerment

Women Empowerment programmes are for the women of the community network. These programmes aim at transforming the community network into an agency of women for their overall empowerment and development. Some of the important initiatives include the following.

—►Gender Self Learning Programme
—►Programmes for Elimination of Violence Against Women

Other Programmes

Urban Poverty Alleviation Schemes

Kudumbashree Mission is the State Urban Development Agency of the Government of Kerala. The Mission plays a pivotal role in coordinating urban poverty alleviation schemes of the Central and State governments. For the Central urban schemes, Kudumbashree Mission is the Nodal Agency for implementation.

Kudumbashree is the implementing agency for urban poverty eradication programmes of the Government of India.

These programmes include:

• —►Swarna Jananti Shahari Rozgar Yojana (SJSRY), and the two employment programmes under it: Urban Self Employment Programme (USEP) and Urban Wage Employment Programme (UWEP). Subsequently, when SJSRY was re-launched as National Urban Livelihoods Mission (NULM), Kudumbashree became its implementing agency too
• —►National Slum Development Programme (NSDP)
• —►Valmiki Ambedkar Awas Yojana (VAMBAY)

When the following centrally sponsored programmes were initiated, the Kudumbashree Mission became the implementing agency for them as well.

• —►Jawaharlal Nehru Urban Renewal Mission (JNNURM) and its components: Basic Services for Urban Poor (BSUP) for Thiruvananthapuram and Kochi urban conglomerations, Integrated Housing and Slum Development Programme (IHSDP) for smaller towns, Rajiv Awas Yojana (RAY) aiming at slum-free cities.
• —►Urban Statics for Human Resources and Assistance (USHA).
• —►Rajiv Rinn Yojana (RRY).
• —►Interest Subsidy Scheme for Housing Urban Poor (IHSUP).

Kudumbashree Mission's role in the urban development and poverty alleviation programmes included the following.

• —► Facilitation and sensitisation
• —► Staffing, including hiring of expert services
• —► Empowering urban local governments including Municipal Corporations and Municipalities
• —►Project design
• —►Training
• —►Community interface management and mobilisation
• —►Project monitoring

Kudumbashree’s Programmes in Other States

Ministry of Rural Development (MoRD), Government of India has recognised Kudumbashree as a National Resource Organisation (KS-NRO) under the National Rural Livelihoods Mission (NRLM). KS-NRO is expected to provide technical and implementation assistance to the State Rural Livelihood Missions (SRLMs) that partner with it. KS-NRO works with partner-SRLMs on two domains.

1. PRI-CBO Convergence
2. Enterprise Development

PRI-CBO Convergence Projects, as the name indicates, address the convergence between PRIs and the community based organisations (CBO) being promoted under NRLM. KS-NRO has tied up with States to train and place Micro Enterprise Consultants (MECs) for promoting enterprises of the poor as part of enterprise development.